Lý thuyết Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX - Lịch sử 8 Kết nối tri thức

BÀI 4: ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX

1. Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây

- Năm 1511, Bồ Đào Nha đánh chiếm vương quốc Ma-lắc-ca - mở đầu quá trình xâm chiếm, áp đặt sự thống trị, biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa của thực dân phương Tây.

- Trong các thế kỉ XVI - XIX, bằng nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau, thực dân phương Tây đã từng bước xâm chiếm gần hết các quốc gia trong khu vực.

- Theo sau các cuộc phát kiến địa lí, các nước tư bản phương Tây đã có mặt ở Đông Nam Á.

Bảng tóm tắt quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây

(từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX)

Hải quân Anh - tiến vào Y-an-gun (Miến Điện) (tranh vẽ)

 2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây

*Về chính trị:

- Chính quyền và tầng lớp trên ở các nước đã đầu hàng, phụ thuộc hoặc làm tay sai cho thực dân.

- Bộ máy ở trung ương và cấp tỉnh đều do các quan chức thực dân điều hành.

*Về kinh tế:

- Thực dân phương Tây đẩy mạnh vơ vét, bóc lột người dân bản xứ, không chú trọng mở mang công nghiệp nặng, chủ yếu xây dựng những ngành công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng.

- Mở rộng hệ thống đường giao thông như: đường sắt, đường bộ, bến cảng để phục vụ cho công cuộc khai thác kinh tế hoặc đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân.

- Cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền, ép chính quyền bản xứ nhượng quyền khai khẩn đất hoang,...

*Về văn hóa:

- Du nhập văn hóa phương Tây, làm xói mòn những giá trị văn hóa truyền thống ở các nước trong khu vực, gây ra sự xung đột văn hóa, tôn giáo ở nhiều nước (như ở Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a).

- Thực hiện chính sách nô dịch nhằm đồng hóa và ngu dân để dễ bề cai trị.

*Về xã hội: Có sự phân hóa sâu sắc

- Một bộ phận quý tộc, lãnh chúa phong kiến giàu có, câu kết với thực dân bóc lột nông dân.

- Giai cấp nông dân ngày càng bị bần cùng hóa, phải chịu mọi thứ, lao dịch nặng nề. Nhiều người phải rời bỏ ruộng đất để bán sức lao động cho địa chủ hay tư bản nước ngoài.

- Giai cấp tư sản, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức hình thức và phát triển, bắt đầu tham gia vào đấu tranh giải phóng dân tộc.

3. Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống thực dân phương Tây từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX

- Ở In-đô-nê-xi-a, sau khi bị thực dân Hà Lan đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa tiêu biểu đã nổ ra, nhưng đều thất bại.

- Tại Phi-lip-pin, ngay khi thực dân Tây Ban Nha, thổ dân Mác-tan chống trả quyết liệt và đến đầu thế kỉ XIX nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra,...

- Ở Miến Điện, cuộc xâm lược đầu tiên (1824-1826) của thực dân Anh đã vấp phải sự kháng cự của quân đội Miến Điện và đến năm 1825 cuộc kháng chiến thất bại.